En we bespreken vandaag de begroting. Dan zou je haast denken dat het hier begint in het provinciehuis, bij de politiek. Maar het begint altijd bij de samenleving, zoals talloze vrijwilligers die zich inzetten voor de restauratie van rijksmonumenten, de Knarrenhof, bestuurders van de buurtbus, noem maar op.En het is onze opdracht om te kijken hoe wij die samenleving kunnen ondersteunen.

Wonen

Als het gaat om samenleving, dan kan ik niet voorbijgaan aan één van de grote sociale kwesties van deze tijd: de woningbouw. Wie een woning heeft kan zich rijk rekenen. Wie geen woning heeft, heeft het steeds moeilijker om er één te krijgen. En we horen de verhalen wat dat betekent. Dat jongeren hun leven op pauze zetten omdat ze geen zelfstandige woonruimte kunnen vinden.

Woningen bouwen is gemeenschappen bouwen: dat staat voorop voor de ChristenUnie. Wonen gaat over samenleven, over samenhang, over het zijn van een gemeenschap in een straat of buurt, in een wijk of dorp. Dan is het onbegrijpelijk dat de urgentie groter lijkt dan ooit, maar het budget achteruit holt. Minder geld voor de versnelling van de woningbouw, minder geld voor het realiseren van betaalbare woningen. Daarom heeft de ChristenUnie met andere partijen het initiatief genomen om dit te verbeteren en steunen wij het amendement van GroenLinks-PvdA. 

Restauratie Rijksmonumenten

Goed zorgen voor elkaar is ook goed zorgen voor ons erfgoed. Dat is belangrijk. Het gaat om onze gezamenlijke geschiedenis en het verhaal dat ons bindt. En het is de samenleving die dat verhaal levend houd. Want dag aan dag zijn vrijwilligers in touw om te zorgen voor dit erfgoed. Vanaf deze plek wil ik hen daarvoor danken.

Het zijn ook deze vrijwilligers die zorgen voor de bouwtekeningen, de vergunningen en minstens 50 procent van het benodigde geld. Want dat is de eis. Er moet cofinanciering zijn. En we hebben een aantal keren gezien dat er te weinig budget was om alle goedgekeurde aanvragen ook te kunnen honoreren. Wij hebben afgelopen voorjaar extra geld beschikbaar gesteld om 15 restauratieprojecten, zoals de De Wingerdse molen in Bleskensgraaf, Boerderij Buitenplaats Ter Leede in Sassenheim, restauratie van de grafmonumenten in Delft alsnog te kunnen honoreren. Maar ik heb toen ook toegezegd bij de begroting te zoeken naar een meer structurele oplossing.

Daartoe heb ik een amendement ingediend om GS de mogelijkheid te bieden als er meer goede aanvragen zijn dan dat er budget is, het subsidieplafond te verhogen. Dan hoeven we hier niet keer op keer dat debat te voeren. En kunnen we daadwerkelijk de achterstand in restauratie inlopen. 

Arbeidsmigratie

We hebben in Zuid-Holland meer dan 150.000 arbeidsmigranten. Althans, dat denken we, want we weten niet hoeveel het er precies zijn. In een aantal debatten hebben we vanuit verschillende perspectieven gesproken over arbeidsmigratie. Bij de monitor voor de glastuinbouw, bij debatten over wonen. En ik heb moeten constateren dat een bestuurlijke visie op het thema arbeidsmigratie vanuit een integrale  afweging van regionale economie, regionale arbeidsmarkt, de huisvestingsopgave en de maatschappelijke impact in Zuid-Holland ontbreekt;

Gerichte arbeidsmigratie is onmisbaar voor de economie in Zuid-Holland en levert daar een positieve bijdrage aan. Maar we zien ook dat het private verdienmodel van arbeidsmigratie  –  gekenmerkt door private baten en publieke lasten  –  in Zuid-Holland stuit op maatschappelijke grenzen;

• Gemeenten die wel de arbeidsmigranten willen om het werk te doen, maar de huisvesting niet van de grond krijgen.
• De grote steden die de negatieve gevolgen van arbeidsmigratie aan den lijve ondervinden.
• De arbeidsmigranten die slachtoffer zijn van uitbuiting door kwaadwillende huisvesters.

De afgelopen jaren zijn verschillende rapporten en adviezen zijn verschenen over de kansen en risico’s rond arbeidsmigratie, waaronder het rapport van de Staatscommissie demografische ontwikkeling 2050 en het rapport van de commissie Roemer. Zij geven aan dat het noodzakelijk is om ons te bezinnen over de gewenste (in)richting van de Nederlandse economie en samenleving. En ze roepen Provincies om meer regie te nemen bijvoorbeeld door de huisvesting van arbeidsmigranten actief te betrekken bij de regiotafels wonen;

Daarom wil ik het college vragen om:

• te komen met een bestuurlijke visie op het thema arbeidsmigratie expliciet vanuit een integrale  afweging van regionale economie, regionale arbeidsmarkt, de huisvestingsopgave en maatschappelijke impact;
• daarbij uiterlijk in het tweede kwartaal van 2025 inzichtelijk te maken welke knelpunten er zijn, te beschrijven welke rol de Provincie kan oppakken en voorstellen te doen om die rol van de Provincie in te vullen,
• daarbij onder andere gebruik te maken van de inzichten van de Staatscommissie demografische ontwikkeling 2050, het rapport van de commissie Roemer en de ervaringen van andere Provincies

Ik heb hiervoor een motie voorbereid en zal die in de tweede termijn indienen.