VIZIER 2022-3
In ’t Vizier
Op het moment van dit schrijven is de drukke decembermaand aangebroken. Het lijkt wel of alles voor 2023 moet worden afgerond. We ontvangen deze weken een eindeloze stroom aan mails en verzoeken om vooral voor Kerst nog het een of ander te regelen of af te ronden. Daar bovenop was de Statenvergadering van woensdag 14 december een lange dag waarop stevige onderwerpen werden besproken, zoals het Chinabeleid van de provincie en Energie. In deze Vizier aandacht voor onder meer Stikstof, Cultuur, Erfgoed, Energie, Klimaat en het MKB.
De periode voor Kerst is dus druk, maar er is meer dan dat. Het is Advent! Advent komt van ‘adventus’, dat ‘komst’ betekent. In deze tijd mogen we de komst van Christus naar deze aarde gedenken. Op de adventszondagen wordt in mijn kerkelijke gemeente dit jaar stilgestaan bij de namen van ‘het Kind wat ons geboren wordt’: Wonderlijk, Raad, Sterke God, Vader der eeuwigheid, Vredevorst (Jes.9:5). Vier zondagen lang, te midden van alle drukte, als oases van rust, stilstaan bij de komst en het offer van Hem die ons verlossing brengt.
Kerst vieren, door het gedenken van de komst van Christus naar een wereld verloren in schuld, kan gelukkig gewoon nog in ons land. Hoe anders is dat op vele plekken in deze wereld waar oorlog, honger en vervolging het leven dagelijks stempelt. Kerst voor ons en kerst voor hen is qua omstandigheden een wereld van verschil.
Wat laten we met het jaar 2022 weer een roerig jaar achter ons. Hoe nodig en bemoedigend is het dan dat we ons vertrouwen kunnen stellen op de Heere! Hij heeft een krachtig werk gedaan door Zijn arm; Hij heeft verstrooid de hoogmoedigen in de gedachten hunner harten. Hij heeft machtigen van de tronen afgetrokken, en nederigen heeft Hij verhoogd. Hongerigen heeft Hij met goederen vervuld; en rijken heeft Hij ledig weggezonden (Luc.1:51-53).
We wensen u en jou goede dagen en een gezegend nieuwjaar.
Nico de Jager (Fractievoorzitter)
Efficiënt, veilig en duurzaam over weg, water en spoor
Iedereen wil snel en veilig van A naar B kunnen reizen. Of je nu naar school gaat of naar je werk, goederen moet bezorgen of een bezoek brengt aan vrienden. Het nog beter bereikbaar maken van Zuid-Holland zien wij dan ook als een belangrijke taak, door het aanleggen van wegen, fiets- en wandelpaden of door te investeren in goed openbaar vervoer. Wij willen dat iedereen in Zuid-Holland, op de manier waarvoor hij of zij kiest, een snelle en veilige reis van deur tot deur kan maken.
Tegelijkertijd wordt het ook steeds drukker in Zuid-Holland. Het aantal inwoners stijgt en er komen steeds meer files bij op de weg, zelfs op de fietspaden. En dan hebben we het eigenlijk nog niet eens over al het goederenvervoer over land en water. De toenemende drukte heeft effect op de veiligheid, gezondheid en leefomgeving in Zuid-Holland.
Wij zien het als ons doel om mobiliteit zo veilig en duurzaam mogelijk te maken. Veilig, omdat ieder verkeersslachtoffer er één teveel is. En duurzaam, omdat we ook denken aan de gezondheid van de reizigers, onze inwoners en het klimaat door in te zetten op schone(re) manieren van vervoer.
Een greep uit de onderwerpen waar we als fractie het initiatief toe genomen hebben, van harte steunen of onderzoek naar doen:
- Provinciale wegen: het ontsluiten van de Hoeksche Waard door het oplossen van het knelpunt N217-A29 en het realiseren van de Bodegravenboog, een zeer gewenste, directe aansluiting van de N11 op de A12.
- Fietspaden: het verbeteren van de doorgaande fietsroutes en de aansluiting daarvan op de treinstations / OV-punten. Bijvoorbeeld binnen het project Beter Bereikbaar Gouwe. Of het aanpakken van de fietsroutes tussen Rotterdam, Capelle aan den IJssel, Krimpen aan den IJssel en de Krimpenerwaard (v.v.).
- Luchtvaart: Rotterdam The Hague Airport. Voor ons is de huidige geluidsruimte de maximale geluidsruimte. Daarbij zetten wij ons in voor het terugdringen van het aantal nachtvluchten.
- Openbaar Vervoer: Nieuwe treinstellen voor de MerwedeLingeLijn.
- Elektrisch vervoer: Er moeten (snel)laadpalen in de openbare ruimten en in parkeergarages worden geplaatst om elektrisch vervoer te stimuleren. Er moeten oplaadpunten voor elektrische fietsen in het centrum worden geplaatst.
Kortom, we zijn druk met het realiseren van efficiënt, veilig en duurzaam vervoer met ruimte voor (snelle) fietsers en toegankelijk openbaar vervoer, waar het kan als alternatief voor het eigen vervoer.
Johan Matze (Steunfractielid SGP)
Mkb-deals: wat en waarom?
In mijn vorige bijdrage vertelde ik waarom de ChristenUnie & SGP - als onderdeel van de coalitie - ervoor heeft gekozen een speerpunt te maken van mkb-versterking. In het kort: 60% van de mensen verdient zijn boterham bij een mkb-bedrijf en om die reden is het mkb van groot maatschappelijk belang doordat de bedrijven betrokken zijn bij de regio waarin ze werken. Alle reden om het mkb te versterken dus, maar hoe?
Bij de ondersteuning van het mkb werken we samen met gemeenten. Gemeenten kennen de bedrijven goed, en weten waar de kwetsbare plekken zitten. Een voorbeeld: bij een internationaal werkende machinefabriek werden de orders nog verwerkt op handgeschreven briefjes. Voor digitalisering, die toch de kwaliteit van de administratie zo veel verbetert, was gewoon nog geen tijd genomen.
Het voorbeeld met de briefjes is uitzonderlijk, maar geen tijd nemen voor digitalisering is iets dat heel veel voor komt. Goedlopende maakbedrijven kennen de voordelen van digitalisering vaak wel, maar ze zijn eenvoudig te druk met het dagelijks werk. Bedrijven ontvangen van de provincie een subsidie in de vorm van een mkb-dealvoucher. Via de voucher wordt een eerste stap gezet in digitalisering van bestaande processen. Bijvoorbeeld voorraadbeheer, onderhoudsschema’s, orders efficiënt verwerken en klanten snel antwoord kunnen geven. En ook het doorontwikkelen van bestel- en plaatsingswebsites van bedrijven, bijvoorbeeld om de coronatijd door te komen, maakte onderdeel uit van de deals. Dit zijn slechts een paar voorbeelden die met behulp van een dergelijke voucher zijn gerealiseerd.
Naast digitalisering kunnen mkb-deals ook ingezet worden voor andere zaken: toegang tot financiering, netwerkvorming, toegang tot verduurzaming (provincie en het Rijk hebben hier subsidieregelingen voor) en toegang tot talent. Dat laatste doen we als provincie vooral ook via de Human Capitalagenda. We werken samen met bedrijfsleven, gemeenten en onderwijsorganisaties aan een zo goed mogelijke inzet van de Zuid-Hollandse werknemers. Een mooi voorbeeld is ‘van Bank naar Bouw’. In de financiële sector stroomt veel personeel uit. Tegelijkertijd zit de technische sector te springen om personeel met financiële expertise. Onze inzet is bemiddelen, en het opleidingstraject subsidiëren.
'Van Bank naar Bouw’ gaat over een traject van werk naar werk. Mensen zonder werk op weg helpen naar de arbeidsmarkt is een taak van gemeenten. Wij ondersteunen hen daarbij door samen met het bedrijfsleven opleidingstrajecten mogelijk te maken.
De inzet op het mkb is niet gericht op groei van de economie, maar op maatschappelijk belang. Om dat extra duidelijk te maken introduceerde ik in 2019 het begrip ‘Brede welvaart’ in de provinciale organisatie (niet zelf verzonnen, maar toen nog vrij onbekend). Brede welvaart past voor mij bij een christelijke benadering van economie. Niet: laat de economie groeien, dat is goed voor alle mensen’ maar: probeer de economie zo in te richten dat álle mensen er voordeel bij hebben. Met het oog op brede welvaart zet ik me ook in voor de provinciale rol bij de Regio Deals van de Rijksoverheid. Bij deze deals zijn economie (provinciale taak) en sociale omgeving (gemeentelijke taak) sterk verbonden. Wie weet een volgende keer daarover meer.
Willy de Zoete - van der Hout (Gedeputeerde)
Stikstof
Het stikstofprobleem en de daaraan gerelateerde aanpak doet landelijk veel stof opwaaien. Dat is logisch, aangezien het heel veel zaken raakt. Bovendien raakt het bedrijven en mensen, niet in het laatst agrarische ondernemers. Het blijft een prominent en lastig dossier.
Alhoewel we in Zuid-Holland geen taferelen hebben gehad zoals in sommige andere provincies, heeft de aanpak hier ook consequenties voor boerenbedrijven, industrie, bouwprojecten en maatschappelijke ontwikkelingen. In Zuid-Holland was er wat minder publieke aandacht wat minder. Misschien was dat de oorzaak ervan dat er een aantal maanden geleden ook in de Provinciale Staten weinig aandacht voor was. Wat onze fractie betreft te weinig. Momenteel wordt de urgentie echter gevoeld. Helaas is het zo dat de voortgang bij het oplossen van het probleem nog beperkt is. We zijn echter tevreden met de aanpak en visie van het college en steunen deze van harte. Een belangrijk aspect van de aanpak is om geen groepen mensen - zoals agrariërs – te betitelen als de oorzaak van het probleem. Integendeel, agrariërs zijn juist onderdeel van de oplossing. Wij pleiten voor een gebalanceerde aanpak waarbij we natuurherstel realiseren, alsook een vitale landbouwsector, industrie en samenleving.
In het nieuwste rapport van Remkes wordt helder gemaakt voor welke uitdagingen we staan. Het gebrek aan vertrouwen tussen betrokken partijen is één van deze uitdagingen. We zijn benieuwd hoe de landelijke overheid hierop gaat acteren. Los hiervan moeten provincies verschillende doelen en activiteiten combineren in een integraal programma. Voor Zuid-Holland is hiervoor het ZH-PLG (Zuid-Hollands Programma Landelijk Gebied) gedefinieerd. We hebben zorgen over de hanteerbaarheid, governance en financiering van dit programma. Zodoende hebben we Gedeputeerde Staten gevraagd om hier een voorstel voor te doen. Samenvattend: onze fractie vindt de aanpak van de provincie goed, moet er meer voortgang komen en kijken we kritisch naar het plan voor ZH-PLG.
Jacco Schonewille (Statenlid ChristenUnie)
Cultuur en erfgoed: En nu doorpakken!
In de Statenperiode 2019-2023 is een basisbudget voor cultuur en erfgoed veiliggesteld. De huidige taken worden goed uitgevoerd. Het is nu tijd om ons voor te bereiden op een nieuwe Statenperiode met nieuwe kansen. De start hiervoor was een ronde tafel op 19 oktober 2022 met een brede afvaardiging uit de sector. De huidige brede steun in de Staten beidt hiervoor een prima basis; hopelijk blijft deze steun na de verkiezingen van 15 maart 2023 in stand.
Statenperiode 2019-2023
De fractie ChristenUnie en SGP heeft met twee amendementen, één motie en via deelname aan het college extra geld vrijgemaakt voor cultuur en erfgoed. Met succes is een deel van de bezuinigingen op de vaste partners teruggedraaid (amendement 668), is er extra geld vrijgemaakt voor restauratie van rijksmonumenten (amendement 700) en is het budget eindelijk structureel in de begroting van 2023 opgenomen zodat continuïteit is gewaarborgd (motie 1119). Cultuur en erfgoed geniet brede steun in de Staten; vaak zelfs unaniem. Inhoudelijk heeft de fractie zelf en door deelname aan het college aandacht gevraagd voor onder meer het aanjagen van herbestemming van monumenten, restauratie van monumenten, beleven van erfgoed binnen en buiten de erfgoedlijnen, cultuureducatie met kwaliteit en indexatie van de vaste partners. Hier kun je het provinciaal beleid voor cultuur, erfgoed en bibliotheekwerk lezen.
Beelden uit het veld
Provinciale Staten heeft het initiatief genomen om op 19 oktober 2022 een ‘ronde tafel’ te organiseren. Aan deze bijeenkomst namen vertegenwoordigers deel vanuit cultuurraden- en fondsen, Bond Heemschut, kunstsector, musea, historische verenigingen, de molensector en gemeenten. PS heeft zich in deze bijeenkomst breed laten informeren over wensen vanuit het veld voor de doorontwikkeling van de provinciale rol bij cultuur en erfgoed. Hier kunt u de opname van de bijeenkomst terugkijken. Ik wil ook op deze plek alle deelnemers van harte bedanken voor hun deelname aan deze waardevolle bijeenkomst en hun inzichten.
De provincie heeft wettelijke taken op het gebied van bibliotheekwerk, erfgoed en media, maar niet bij cultuur en kunsten. De provincie Zuid-Holland gaf in 2017 circa vijf euro per inwoner uit ten opzichte van het landelijk gemiddelde van 18 euro. Dit is deels verklaarbaar doordat in Zuid-Holland grote steden liggen met een uitgebreide culturele voorziening. Desondanks voert de provincie Zuid-Holland volgens één van de sprekers nauwelijks beleid. De gezamenlijke provincies zijn in overleg om te kijken of de provincies een meer vergelijkbare rol kunnen invullen.
De provincie Zuid-Holland heeft nauwelijks cultuurbeleid. Zij kan een stip op de horizon plaatsen, waarbij kleinere gemeenten deze visie kunnen volgen. De provincie kan stedelijke en landelijke gebieden verbinden en namens de kleinere gemeenten aan de landelijke tafel zitten. De ‘witte vlekken’ in de cultuurregio’s kan de provincie inkleuren. Zorg dat cultuureducatie met kwaliteit op alle scholen wordt gebruikt; ook op middelbare scholen en MBO-scholen. Breid cultuurparticipatie – een actieve deelname aan cultuuruitingen – uit. Dit zorgt voor kansengelijkheid, inclusiviteit en leefbaarheid en gaat eenzaamheid tegen. Stimuleer het uitbreiden van lokale tentoonstellingen naar de brede regio.
De opgave voor behoud van erfgoed is enorm. Ruimtelijk beschermen, herbestemming en verduurzamen van Rijksmonumenten blijft nodig. De opgave voor onderhoud van molens blijft groot. De provincie moet het toezicht op gemeenten stevig invullen. De erfgoedlijnen zijn een succes en lopen voorop met haar inzet van vrijwilligers. De erfgoedlijnen zijn succesvol bij het ‘beleefbaar’ maken van erfgoed. Zorg dat de provincie dezelfde kansen biedt aan erfgoed beleven buiten de erfgoedlijnen.
Volgende Statenperiode
Op 30 november 2022 was een ‘afsluitend’ debat over de toekomstige doorontwikkeling van cultuur en erfgoed in de provincie. Veel partijen gaven inzicht in hun denkrichtingen. Ook wij. Hier kunt u onze bijdrage (Agendapunt 2b) en het hele debat terugkijken. Maar niemand drong bij het College aan om nu nog nieuw beleid te starten. Kortom, wordt vervolgd na de verkiezingen.
Arjan Witte (Statenlid ChristenUnie)
Hoe willen we de energietransitie vormgeven?
Deze vraag ligt voor ons op het moment van schrijven. De transitie vraagt allerlei keuzes, van prioritering tot keuzes met betrekking tot de ruimtelijke inpassing. Woningen en windturbines kunnen nu eenmaal niet op dezelfde plaats of te dicht bij elkaar gebouwd worden. Hoewel de transitie door moet gaan is de woningnood ook enorm. In de debatten hebben we vooral aangegeven dat het inzicht ontbreekt in welke keuzes GS maakt in het voorliggende beleid. Dat is voor ons als controlerend orgaan niet gemakkelijk. Hoe heeft er dan eerlijke participatie kunnen plaatsvinden? De inzet voor het komende commissiedebat en het Provinciale Statendebat bestaat in ieder geval uit de volgende punten:
- We zouden een schuurpuntennotitie willen hebben. In zo’n notitie komt naar voren waar dit beleid schuurt of overlap heeft met ander beleid.
- Er moeten afbeeldingen gemaakt worden die aangeven welk effect het beleid heeft op de ruimte. Zo is het voor iedereen inzichtelijk welk effect iets heeft in de omgeving. Hierdoor kan participatie veel beter plaatsvinden.
- De beslisbevoegdheid van herziene gebiedsplannen moet altijd bij PS liggen en niet bij GS. Dit omdat er nu geen duidelijke keuzes worden gemaakt. Daardoor hebben we geen grip als controlerend orgaan.
- We zijn voorstander van een PlanMer (voor elke windmolen die wordt geplaatst) dat voldoet aan de SMB-richtlijn.
- En niet onbelangrijk: de boeren moet een helder en fatsoenlijk perspectief geboden worden. Dwang en drang moet ook in de energietransitie voorkomen worden.
Gerard van de Breevaart (Statenlid SGP)
Hittestress en stortbuien: klimaatbestendig Zuid-Holland
Piekbuien, wateroverlast, droogte en hittestress: wij moeten rekening houden met weersextremen en onze leefomgeving daarop aanpassen. De provincie werkt met waterschappen, gemeenten en andere partners aan het klimaatbestendig inrichten van Zuid-Holland. In de ruimtelijke ordening zullen de (on) mogelijkheden van bodem en water een grotere rol moeten spelen, dat blijkt ook uit de Rijksbrief[https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2022/11/25/water-en-bodem-sturend] over water en bodem sturend. Niet alles kan overal. Via een monitor en stresstesten krijgt de provincie zicht op verschillende kwetsbaarheden als hittestress, droogte, wateroverlast, verzilting, veenoxidatie en bodemdaling.
Watersymposium
Om aandacht te vragen voor water, klimaataanpassing en bodemdaling hebben wij met een aantal andere fracties een watersymposium georganiseerd. Dat vond in september plaats in ons prachtig gerenoveerde energieneutrale provinciehuis. Waterschappers en wetenschappers, studenten, politici en specialisten gingen met elkaar in gesprek over uitdagingen en oplossingen.
Wij vinden het belangrijk dat klimaataanpassing goed op het netvlies staat van degenen die ruimtelijke plannen maken. Het is belangrijk dat risico’s bekend en begrepen worden en dat de kwetsbaarheden niet groter worden, voor zover dat in ons vermogen ligt. Hoe slim is het om in uiterwaarden te bouwen, of pal naast een dijk als de dijk binnen afzienbare tijd verzwaard moet worden? Waterveiligheid en klimaatadaptatie moeten we dus vroegtijdig integreren in ruimtelijke ontwerpen want dat beperkt schade en dat voorkomt dat we kosten afwentelen op de toekomst.
Klimaatadaptief bouwen en versteende wijken
Bij nieuwbouw wordt inmiddels gelet op klimaatbestendigheid. Het convenant klimaatadaptief bouwen heeft landelijk navolging gekregen en op de website www.bouwadaptief.nl staan tips over hoe men klimaatbestendiger kan bouwen en hoe buurten zich kunnen aanpassen aan piekbuien en hittestress.
Maar in oudere versteende wijken valt nog veel te verbeteren. In Zuid-Holland wonen ongeveer 800.000 inwoners in 214 kwetsbare buurten die extreem gevoelig zijn voor hittestress. De provincie heeft contacten met woningcorporaties en gemeenten. Wat ons betreft is de fase van uitzoeken en experimenteren voorbij en richten we ons op de uitvoering, dus meer verkoelend groen en waterbufferende systemen aanleggen in de versteende wijken.
Bodemdaling
Rekening houden met bodemdaling is inmiddels geregeld: De omgevingsverordening verplicht gemeenten om klimaatrisico's van omgevingsplannen in beeld te brengen, inclusief de risico’s van bodemdaling. Plantoetsers van de provincie zien daarop toe.
Wat betreft binnenstedelijke bodemdaling is het Team Klimaatadaptatie van de provincie een van de drijvende krachten achter Coalitie Stevige Steden. Dit jaar is een kenniscentrum bodemdaling en funderingen geopend in Gouda. Goed dat deze problematiek op de agenda’s staat van de verschillende overheden. In het veenweidegebied worden proeven gedaan met het verminderen van bodemdaling en CO2-uitstoot via waterinfiltratie of onderwaterdrainage en klei op veen. In verschillende gebieden wordt het waterpeil verhoogd. Dat leidt tot minder veenoxidatie en CO2-uitstoot, onderzocht wordt wat de gevolgen zijn van peilverhoging voor de uitstoot van methaan. Peilverhoging heeft gevolgen voor veehouders want voor vee en trekkers in de wei is een bepaalde drooglegging nodig. In de veenweidegebieden worden met inwoners plannen gemaakt voor de toekomst, die plannen leiden tot een veenweidestrategie.
Water
Tenslotte een paar opmerkingen over klimaatadaptatie en waterhoeveelheid: Deltares onderzoekt of en waar extra waterberging nodig is in het geval van extreme neerslag. Ook is de provincie met partners bezig om een indicator voor de voorraad drinkwater te ontwikkelen, we zijn benieuwd naar de resultaten. Het lijkt ons van belang om snel aan de slag te gaan met een stresstest voor de vitale en kwetsbare functie van drinkwater, we hebben het college gevraagd daarmee aan de slag te gaan.
Djoeki van Woerden - Kerssen (Statenlid ChristenUnie)
Begroting 2023
Begroting 2023
Op 9 november is in de Provinciale Statenvergadering de begroting van 2023 vastgesteld. Ik bracht het volgende in via drie invalshoeken: Waarom we ‘Jubeljaar’ met een vraagteken boven onze inbreng schrijven, of er wel wat te ‘oogsten’ is en wat de volgende periode de inzet moet zijn voor Zuid-Holland.
In Leviticus lezen we dat God het Sabbatsjaar en Jubeljaar instelde: voor de HEERE. Dat in de eerste plaats! Maar in zo’n jaar vond ook een bepaalde herschikking plaats. Zoals schulden die werden kwijtgescholden, bezittingen die teruggegeven werden, slaven die weer hun vrijheid terugkregen. Dat mag ons inspireren bij het omzien naar de naaste.
Ik schets u wat hoofdlijnen van onze inbreng in deze vergadering. Afgelopen jaar is er aandacht gekomen voor bijvoorbeeld antisemitisme en de situatie in China.
Er zijn mooie resultaten geboekt op het gebied van Cultuur en Erfgoed. Hoewel aarzelend, is nu toch een betere focus gekomen op de stikstofproblematiek. Er zijn belangrijke stappen gezet voor de toekomst van de landbouw, de staat van de natuur en de kwaliteit van water en bodem. Afgelopen zomer zijn er ook stevige moties aangenomen die onder meer boeren een steun in de rug moeten geven.
De investeringen van de provincie in de woningbouw gaan er mede voor zorgen dat de juiste woningen op de gewenste plekken gebouwd gaan worden. Overigens is nu nog lang niet zeker of deze woningbouw snel gerealiseerd kan worden, mede door de situatie van de stikstofproblematiek.
Mobiliteit is belangrijk voor de realisatie van woningbouw, want wij zijn voorstander van ‘eerst bewegen, dan bouwen’. Bij mobiliteit vragen we blijvend aandacht voor de ontsluiting van de landelijke gebieden.
Verder hebben we aandacht gegeven aan de verschillende crises die het besturen momenteel uitdagend maken. Bijvoorbeeld het minder vanzelfsprekend worden van de sociale cohesie in de samenleving. Toch hoeven wij niet zonder hoop te zijn. Onze fractie mag weten dat God regeert over de machthebbers van deze aarde. Het loopt Hem niet uit de hand.
Onze complete bijdrage kunt u hier lezen: Een jubeljaar?
Nico de Jager (Fractievoorzitter)
