##mailingaanhefachternaam##,

Soms ben ik geneigd de huidige tijd als extra bijzonder te beschouwen. Verplaatsen in vroegere tijden en daarvan echt doordrongen zijn, is niet gemakkelijk. Vooral als het vόόr onze tijd is geweest. Soms, bijvoorbeeld op 4 mei of 11 september, komt dat verder binnen. Vaak zijn dat dan momenten die mij even stil zetten.

Toch heb ik de indruk dat de gebeurtenissen om ons heen echt bijzonder zijn. Ik denk dan aan corona, de geopolitieke ontwikkelingen in Oekraïne, Rusland, China, Taiwan, het Midden-Oosten, de extreme droogte en de extreme regen, stikstof, de opwarming van de aarde, de torenhoge inflatie, de groeiende sociale ongelijkheid, het gebrek aan vertrouwen in de overheid en het soms bedenkelijke politieke klimaat. Dat laatste is extra zorgelijk, want er is daadkracht en eensgezindheid nodig om de problemen aan te pakken. Welke invloed heeft dit op ons werk in de Provinciale Staten van Zuid-Holland? Nou, best wel veel! In deze Vizier snijden we een aantal onderwerpen aan.

Op de dag dat ik dit schrijf, lees ik de volgende nieuwskop: ‘Provincies in ons land wacht een enorm lastige stikstofklus: op sommige plekken moet de uitstoot met wel 70 procent omlaag’ (NOS, 3 juni 2022). Stikstof heeft veel invloed op zaken die spelen in Zuid-Holland. Echter, het grootste aandeel wordt veroorzaakt door bronnen buiten Zuid-Holland. U leest in deze Vizier er meer over.

We gaan in op de economische vriendschapsrelatie die Zuid-Holland heeft met de provincie Hebei en het district Pudong van Shanghai in China. Onze fractie heeft een motie ingediend om deze relatie eens tegen het licht te gaan houden.

We informeren u over de waterschappen. U krijgt een inkijkje in het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. Recent is in de Tweede Kamer besloten dat de geborgde zetels verminderd worden naar maximaal vier. Zuid-Holland was daar zelf ook al mee bezig. In een volgende Vizier berichten wij u hier verder over.

Verder leest u een mooie bijdrage over het aanleggen van natuurlijke verbindingen, een verslag over de circulaire bedrijventour van de provincie Zuid-Holland, een uiteenzetting van onze inzet bij bouwen en wonen en een leuk interview met gedeputeerde De Zoete en statenlid Arjan Witte naar aanleiding van de bouw van een nieuw archeologisch depot in Katwijk.

We leven in bijzondere tijden. Wat is het dan bemoedigend om te weten dat onze tijden in de hand van de HEERE zijn. David onderwijst ons in psalm 31 daarover. De omstandigheden waren bij David anders, maar ook nu mogen we met David weten dat hoe groot het goed is dat de HEERE heeft weggelegd voor wie Hem vrezen. Want Hij zal uw hart versterken, gij allen, die op de HEERE hoopt!

Hartelijke groet, 

Nico de Jager, Fractievoorzitter ChristenUnie & SGP Provinciale Staten Zuid-Holland

• In 't Vizier
• Zuid-Holland maakt unaniem pas op de plaats in de relatie met China
• Stikstof in de praktijk
• Interview archeologisch depot
• Liever meer houtwallen dan meer onderzoeksrapporten - wezel, bunzing en hermelijn niet van de vrijstellingslijst
• Uit het waterschap: Het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard
• Module Ruimte en Wonen knaagt aan rol Provinciale Staten
• Circulaire bedrijventour
• Uit de fractie
• Uit het CU-bestuur
• Uit het SGP-bestuur
• Colofon

Onze fractie is de afgelopen jaren kritisch geweest over de economische vriendschapsrelatie die Zuid-Holland heeft met de provincie Hebei en het district Pudong van Shanghai in China. Het dilemma hierin is dat we enerzijds heel erg afhankelijk zijn van China en anderzijds China zich meer en meer ontwikkelt als dictatuur en agressor.

En heel recent zien we China nota bene de inval van Rusland in Oekraïne niet afkeuren en lijkt China daar zelfs van te willen profiteren.

En dan rijst de vraag: moet je daar wel een relatie mee willen onderhouden en zo ja, welke? Op ons initiatief is China op 6 april jl. in de provinciale Staten besproken.

Onze inzet in de bespreking was drieledig. Allereerst moet Zuid-Holland zich openlijker uitspreken over haar beleid van China. Beleid wat mensenrechten schendt, vrijheden beknot en democratische waarden afneemt bij onder meer Oeigoeren, christenen, Tibetanen, Mongolen en inwoners van Hong Kong. Verder hebben wij opgeroepen om te onderzoeken of de productie van goederen in China meer in Nederland en Europa kan plaatsvinden. En als derde punt hebben wij opgeroepen om met de Zuid-Hollandse ondernemers in gesprek te gaan over de economische kanten en morele aspecten. Wij hebben samen met SP, Partij voor de Dieren, Denk, GroenLinks, PvdA en PVV een motie ingediend die uiteindelijk unaniem door de provinciale Staten is aangenomen.

Nico de Jager, Fractievoorzitter ChristenUnie & SGP Provinciale Staten Zuid-Holland

In de duinen bij Wassenaar hebben we onder leiding van boswachters van Staatsbosbeheer het effect van stikstof op de natuur bekeken. De mensen van Staatsbosbeheer lieten ons zien dat stikstof voor bepaalde plantensoorten als mest werkt. De planten groeien door stikstof zo goed dat zij andere kwetsbare soorten in het gebied overwoekeren en wegdrukken. Door een gebied af te plaggen proberen de beheerders de balans in de natuur te herstellen en de kwetsbare lokale planten en dieren te behouden.

Op onze vraag welke mogelijkheden de beheerders nog meer zien om de stikstofdepositie in dit gebied omlaag te brengen (veel stikstof komt vanuit zee, daar is door de provincie en door Staatsbosbeheer weinig tegen te doen en er zitten geen piekbelasters rond het gebied), krijgen wij binnenkort antwoord via de natuurdoelanalyse en via het natuurbeheerplan voor deze duinen.

Stikstof update

Zoals in een eerder bericht ('Update stikstof aanpak provincie Zuid-Holland', Vizier 2021-5) aangegeven, heeft stikstof vanzelfsprekend ook veel invloed op zaken die spelen in Zuid-Holland. Echter, het grootste aandeel wordt veroorzaakt door bronnen buiten Zuid-Holland. Desalniettemin wordt er op dit moment voortvarend gewerkt aan de gebiedsplannen en zijn er ook gebieden waar al maatregelen worden getroffen. Het ziet ernaar uit dat stikstof onderdeel gaat worden van een bredere aanpak welke vanuit het Interprovinciaal Overleg en de landelijke overheid zijn voorgesteld. Wij hebben als fractie met name aangedrongen op twee zaken: helder krijgen hoe we voortgang gaan meten en meer inzicht in de financiële impact voor de provincie. Voor met name dit laatste zal eerst de landelijke overheid duidelijk moeten maken welke bijdrage zij doen.

Nico de Jager, Charlotte Scholtens, Djoeki van Woerden en Jacco Schonewille

Omdat het archeologische depot in Alphen aan den Rijn niet meer aan de huidige technische eisen voldoet, is de provincie op zoek gegaan naar een nieuwe, geschikte plek voor een archeologisch depot. Het archeologisch depot valt in de portefeuille van onze gedeputeerde, Willy de Zoete. In een dubbelinterview met statenlid Arjan de Witte; hij heeft dit onderwerp namens de fractie onder zijn hoede, en Willy, vertellen ze meer over het proces en de uiteindelijke keuze voor Katwijk als locatie voor de realisatie van het nieuwe provinciaal archeologisch depot.

'De provincie heeft de wettelijke verplichting om een depot in stand te houden. Hierin worden archeologische vondsten die bij opgravingen zijn gevonden en toevalsvondsten in Zuid-Hollandse gemeenten zonder eigen depot, opgeslagen. Dit moet op een wijze gebeuren die uit een oogpunt van behoud en toegankelijkheid verantwoord is. Het is van belang om deze vondsten te bewaren, omdat zij ons meer kunnen vertellen over de mensen die kortere of langere tijd geleden woonden in het gebied waar wij nu leven,' aldus Willy.

‘De keuze voor Katwijk was niet makkelijk’, geeft Arjan aan. ‘Ook het Archeon in Alphen aan den Rijn was een optie voor het nieuw te bouwen depot. De bouw op een nieuwe locatie, namelijk Uitwatering in Katwijk, biedt echter meerwaarde als drager van nieuwe ontwikkelingen met een nieuwe publieksfunctie bij de Limes. Het Archeon heeft al een publieksfunctie. De komst van het depot zou dat niet of minder bevorderen. Ook heeft bij onze fractie in de afweging meegespeeld dat de gemeente Alphen aan den Rijn zich eerder in het proces heeft teruggetrokken om vervolgens na een motie van haar gemeenteraad in januari van dit jaar weer mee te doen. Het College van Burgemeester en Wethouders had namelijk in november 2020 aan haar gemeenteraad laten weten niet verder te willen met de ontwikkeling van het depot, vanwege de financiële situatie rond Corona. Toen bleek dat Alphen aan den Rijn zich had teruggetrokken, sprong de gemeente Katwijk er met vele vrijwilligers enthousiast in. Met als resultaat dat beide gemeenten een goed plan hebben liggen. De provincie heeft alleen maar één depot nodig. Mocht de locatie in Katwijk alsnog niet door kunnen gaan, is vestiging bij het Archeon een uitstekend alternatief.’

Op de vraag hoe nu verder, geeft Willy aan dat de samenwerkingsovereenkomst binnenkort met Katwijk wordt getekend. ‘Daarna moet er nog heel wat gebeuren voor de eerste schop de grond in gaat. Voor de verkiezingen, dus in dit collegeperiode, wil ik de intentieovereenkomst nog tekenen. In 2025 staat het nieuwe depot er. Bij het nieuwe depot komt er ook een ruimte om zaken tentoon te stellen, zodat het bezocht kan worden en er komt een ruimte voor wetenschappelijk onderzoek. We tekenen een huurcontract voor 20 jaar, maar we gaan er van uit dat het depot veel langer mee gaat.’

Favoriete vondst

Ook Willy en Arjan hebben favoriete archeologische vondsten. Die van Willy is inmiddels weer toegedekt in de bodem, namelijk de gigantische Romeinse legerplaats bij Valkenburg. ‘Wat hebben hier veel mensen rondgelopen. En waar kwamen die mensen allemaal vandaan? Door onderzoek van de bodemvondsten leren wij hier steeds meer over. Fascinerend!’ Arjans favoriete vondst is het grootste Zwammerdamschip. ‘Ook zonder tekst en uitleg kun je je voorstellen hoe de vroege inwoners van Zuid-Holland hierin voeren. Maar in het algemeen gaat mijn hart vooral sneller kloppen van het verhaal wat we aan de hand van deze vondst hebben geleerd over het verleden. Niet zo zeer van de vondst zelf.’ Als tip wil Arjan daarom nog de online lezing over de ijzertijd in Zuid-Holland meegeven. Deze lezing is hier terug te kijken op de website van het Erfgoedhuid Zuid-Holland.

Martine Vroman, Fractiemedewerker ChristenUnie & SGP

In Provinciale Staten hebben we het initiatiefvoorstel van de Partij van de Dieren besproken om kleine marterachtigen van de vrijstellingslijst te halen. Volgens de Partij van de Dieren is dat een goed middel om de dieren te beschermen. Het voorstel vinden wij sympathiek, ook wij vinden het belangrijk om de natuur te beschermen en te versterken. 

Wij vragen ons wel af of dit voorstel de beste oplossing is voor het probleem. De wezel, bunzing en hermelijn zijn namelijk schuwe dieren die als nomaden leven en die zich over grote afstanden verplaatsen en een groot leefgebied hebben. Als je de dieren van de vrijstellingslijst haalt, dan moet je bij een voorgenomen ruimtelijke activiteit (bouwen, percelen maaien) aantonen dat die activiteit het leefgebied van de kleine marter NIET raakt. Daarvoor zijn de volgende stappen nodig, blijkt uit de handleidingen van andere provincies: Je moet de geschiktheid van de habitat bepalen via bronnen- en kaartonderzoek, zou dit een corridor of leefgebied kunnen zijn? Dan volgt een verkennend veldonderzoek door een ecoloog, daarna volgt een nader veldonderzoek: met bijvoorbeeld een camera-val of een sporenbuis. Die instrumenten moeten minimaal 6 weken lang geplaatst worden in de periode dat de beesten actief zijn (van maart tot augustus) en 12 weken in andere periodes. Vervolgens bepaalt de ecoloog in hoeverre de voorgenomen activiteit leidt tot overtreding van de Wet Natuurbescherming en schade berokkent aan de kleine marter. Als dat zo is dan moet er een mitigatieplan of natuurtoets worden gemaakt. Wanneer aannemelijk is dat kleine marters gebruik maken van het terrein, dan moet er een ontheffingsaanvraag worden ingediend bij de omgevingsdienst. 

Dit is een heel traject. Dat moeten we bij andere beschermde dieren ook, maar door de aard van het beest (het zijn nomaden zonder vaste verblijfplaats, ze zijn schuw en doortrekken een groot gebied) is het zeer de vraag of de inspanningen in verhouding staan tot het beoogde effect. Bij andere kwetsbare, meer plaatsgebonden dieren, is de inschatting eenvoudiger.

Wij zouden liever zien dat er energie gestoken wordt in datgene dat volgens deskundigen sowieso effect heeft: namelijk in het aanleggen van houtwallen en natuurlijke verbindingen in bepaalde gebieden in samenspraak met de zoogdiervereniging en op basis van het kennisdocument van BIJ12.

Wij hebben het college gevraagd om te bekijken of de Agenda Natuurinclusief (spoor 2 van het Rijksprogramma Natuur) met bijbehorende budgetten concrete mogelijkheden biedt om de natuur en corridors voor de wezel, bunzing en hermelijn in bepaalde gebieden te versterken en ook om inwoners te informeren over wat men zelf kan doen.

Kortom: wij hebben tegen het voorstel gestemd, omdat wij ons afvragen in hoeverre dit voorstel een gunstig effect heeft op deze rondzwervende dieren, terwijl we met dit voorstel wel een rem zetten op ruimtelijke ontwikkelingen. We kunnen beter in bepaalde gebieden direct inzetten op het verbeteren van de habitat en van de corridors voor deze dieren. Wij zien als fractie ChristenUnie & SGP dus liever meer houtwallen dan meer onderzoeksrapporten. in Provinciale Staten was een meerderheid tegen het initiatiefvoorstel.

Djoeki van Woerden-Kerssen, Statenlid ChristenUnie

Het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard is één van de oudste waterschappen van ons land; in D.V. 2023 gaat het 750 jarig bestaan gevierd worden. Al 750 jaar zorgt het hoogheemraadschap ervoor dat er in het gebied veilig gewoond en gewerkt kan worden. Ondanks dat de diepste polders, 676 cm onder NAP,[1] van Nederland in het beheergebied van het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard liggen, hebben de inwoners nog altijd droge voeten en schoon water. In een paar woorden samengevat de kerntaak van het hoogheemraadschap.

De wereld is aan het veranderen en de positie van het hoogheemraadschap verandert mee. Binnen het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard zijn we het afgelopen anderhalf jaar bezig geweest met het Waterbeheerprogramma 2022-2027. Dit is een visiestuk met ambities en doelen. Overigens heeft ieder waterschap een waterbeheerprogramma voor deze periode opgesteld; het is een wettelijke verplichting.

De verplichte taken, waterveiligheid, voldoende- en schoon water, afvalwater zuiveren en veilige wegen, staan in het Waterbeheerprogramma. Ook in het Waterbeheerprogramma staan de ambities rondom de thema’s duurzaamheid, veiligheid en samenleving. Het algemeen bestuur heeft keuzes moeten maken, want iedere euro kan maar één keer worden uitgegeven. De SGP & ChristenUnie fractie heeft hierbij steeds afgewogen wat vanuit de Bijbelse visie op rentmeesterschap en uitgaande van het verkiezingsprogramma 2019-2023, getiteld Levend Water, de ambities zijn die voorrang behoren te krijgen. Belangrijke thema’s voor de fractie zijn onder andere klimaatverandering, biodiversiteit en duurzaamheid, waarbij we de agrarische sector een belangrijke factor vinden.

De fractie is zich ervan bewust dat we in een snel veranderende wereld leven wat betreft het klimaat en dat betekent, wat onze fractie betreft, dat het hoogheemraadschap zich steeds weer en meer mag profileren met de kennis en kunde die er is over de opgaven rond klimaatadaptatie bij infrastructurele projecten. Echter lijkt het wel of, nu het Waterbeheerprogramma nog maar net is vastgesteld en ingegaan, het al door de actualiteit ingehaald wordt. Door alle geopolitieke veranderingen ziet de wereld er opeens heel anders uit. Dachten we na de Covid-19 crisis dat het allemaal weer “normaal” zou worden, niets is minder waar. De enorme prijsstijgingen van onder andere energie en materialen, het gebrek aan personeel en de stijgende rente om maar een paar zaken te noemen, zal ook zeker zijn weerslag gaan krijgen op het werk wat het hoogheemraadschap kan doen. Voor de SGP & ChristenUnie fractie een reden om de vinger aan de pols te houden en actief mee te denken bij de keuzes die gemaakt zullen moeten worden.

Sinds een excursie bij een agrarisch bedrijf in de Krimpenerwaard is de SGP & ChristenUnie fractie, en met haar de andere fracties, zich zeer bewust geworden van het gigantische probleem van de Amerikaanse rivierkreeft. Dit is een exoot met een enorm voorplantingspotentieel. Deze kreeft ondermijnt slootkanten, bijt waterplanten kapot en heeft zo een enorm verslechterende invloed op de waterkwaliteit en het watersysteem. Helaas stuit de bestrijding van deze exoot op nogal wat problemen. Er wordt nu volop onderzoek naar gedaan, maar het kan wat ons betreft niet snel genoeg gaan, gezien de schade die deze kreeften aanrichten aan oevers, sloten en schade voor de agrariërs. Dit is een onderwerp waarover we regelmatig contact met de ChristenUnie & SGP Statenfractie hebben, en het is goed om elkaar als volksvertegenwoordigers namens onze partijen te vinden.

Greet van den Bergh-Kempenaar, Fractievoorzitter SGP-ChristenUnie Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard

[1] holland.com, Nederlandse waterfeiten.

In het kader van de nieuwe Omgevingswet behandelen we concept modules die zich tot een Omgevingswet gaan vormen. Afgelopen maand werd de module Ruimte en Wonen in de Integrale Commissie besproken. In dit kader stellende debat hebben we ons niet alleen op de inhoud gefocust. De focus lag ook op de vraag of de rol van Provinciale Staten geborgd is.

De vier meest essentiële punten uit de module zal ik kort toelichten.

Gebiedsgericht

De module strooit grofweg dezelfde regels over de hele provincie uit. Dat doet, naar onze mening, geen recht aan de kracht of juist ontwikkelingsmogelijkheden van een gebied. De CU&SGP Statenfractie pleit voor regels die passen bij onder andere de sociaaleconomische positie van een regio.

Kwaliteit van wonen

Er wordt geen invulling gegeven aan de kwaliteit van wonen. Wel worden er wat algemene en in deze tijd veel gebruikte begrippen gebruikt, maar zonder invulling. Enkele voorbeelden hiervan zijn het begrip sociale veiligheid. Maar wat vinden wij sociaal veilig? Het begrip geluid, waarom wordt er geen Geluids Productie Plafonds ingericht? Waarom geen sturing en keuzes op het gebied van klimaatadaptie?

Vrijdagmiddag 25 maart was het zover: de Circulaire bedrijventour van de Provincie Zuid-Holland. Circa 40 bedrijven vertelden aan tafel welke mooie initiatieven zij ondernemen om meer circulair te werken. Fantastisch om voorbeelden te zien en horen van al bestaande circulaire producten. Ontwikkeld door MKB-ondernemers met een drive om de wereld beter te maken en geld te (blijven) verdienen. De wil is er, maar hobbels in businesscases en in regelgeving moeten worden overwonnen.

Het eerste bezoek was bij Koppert Cress in Monster. Een tuinbouwbedrijf dat cressen kweekt. In samenwerking met OurkilO werkt dit bedrijf aan het recyclen van plastisch kweekbakjes via plasticgranulaat naar hoogwaardige 3D-geprinte producten. In het aansluitende tafelgesprek heb ik andere mooie innovaties gezien. Ten eerste twee varianten van volledig composteerbare plantenbakjes van papier of hout. Ten tweede een voorbeeld van het vervangen van plastic hulpmiddelen in de kas (‘tomatentrossen’) voor metaal, zodat het materiaal goed en goedkoop gescheiden (via een magneet) en gerecycled kan worden. Tenslotte een goed gesprek gevolgd over in hoeverre de tuinbouw zonder virgin plastic kan (vanwege de gezondheid), de behoefte aan kennis (LCA) over wat nu echt de meest duurzame oplossing is als je alle aspecten meeweegt en wat overheden kunnen doen (en laten) om de circulaire transitie verder te brengen.

Het tweede bezoek was bij In2Waste in Rotterdam-Europoort. Een bedrijf dat elektronica ontvangt en bewerkt. Bruikbare componenten voor de tweedehandsmarkt worden doorverkocht (dit heeft de voorkeur) en anders worden waardevolle metalen gescheiden voor recycling. Het tafelgesprek met bedrijven uit de Zuid-Hollandse maakindustrie ging natuurlijk ook over kansen voor circulair werken. Onder meer over machines die volledige repareerbaar zijn en soms een derde of vierde leven krijgen. Ook hier ging het gesprek over kennis over de meest duurzame oplossing per geval. Tenslotte ging het gesprek over knelpunten als belasting op arbeid versus repareren, apparaten die überhaupt repareerbaar moeten zijn en verdienmodellen waarbij de leverancier eigenaar blijft en machines inclusief onderhoud verhuurt.

Arjan Witte, Statenlid ChristenUnie

Achterbanbijeenkomst

Op D.V. maandag 27 juni 2022 staat de volgende achterbanbijeenkomst gepland. Tijd, locatie en onderwerp(en) worden later bekend gemaakt. Hopelijk kunnen we elkaar dan weer fysiek ontmoeten.

SGP LEDENVERGADERING PROVINCIALE AFDELING ZUID-HOLLAND

Op D.V. dinsdagavond 7 juni 2022 zal de jaarlijkse ledenvergadering van de SGP Provinciale Afdeling Zuid-Holland worden gehouden.

Deze vindt plaats in het kerkgebouw Gereformeerde Gemeente Gouda, Nieuwe Gouwe Oostzijde 2b, 2801 SB Gouda. U kunt bij het kerkgebouw parkeren. De vergadering begint om 20:00 uur (inloop met koffie vanaf 19:30 uur). Alle SGP-leden zijn van harte welkom.

In deze vergadering hopen we de lijsttrekker te kiezen voor de komende verkiezingen van de Provinciale Staten. Ook krijgt u gelegenheid inbreng te geven voor de verkiezingsprogramma’s voor de verkiezingen van de Provinciale Staten en de Waterschappen.

Wij hopen van harte dat u van uw aanwezigheid c.q. betrokkenheid blijk zal geven door uw komst naar de jaarvergadering.

Op de websites van de ChristenUnie Zuid-Holland en de SGP Zuid-Holland vindt u onze contactgegevens en actuele portefeuilleverdeling. Zo kunt u bij elk onderwerp en gemeente of waterschap zien welk fractielid u daarvoor het beste kunt benaderen. Bel of e-mail ons gerust!